In de zestiende eeuw was de studie van de semitische talen een hulpwetenschap bij de bestudering van de Heilige Schrift, maar al gauw verwierf het de status van een aparte discipline. Josephus Justus Scaliger (1540-1609), een van de eerste beroemdheden van de Universiteit Leiden, liet zijn collectie semitica na aan de Universiteit na zijn dood. Deze collectie omvat ook het enige overgebleven handschrift van de Jeruzalemse Talmoed, Or. 4720. De Duitser Levinus Warner (ca. 1618-1665), een gezant van de Nederlandse Republiek bij het Osmaanse hof in Istanbul, geniet meer bekendheid als verzamelaar van een grote collectie islamitische handschriften in Leiden. Hij verzamelde echter ook meer dan honderd handschriften in het Hebreeuws. Voor het merendeel hebben deze handschriften betrekking op het Karaïtische Jodendom. Veel Syrische handschriften zijn afkomstig van Oosterse christenen aan de kust van Malabar; deze zijn verworven via de handelskanalen van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC).

In de achttiende en negentiende eeuw kwam de verwerving van handschriften vrijwel tot stilstand, maar aan het begin van de twintigste eeuw doneerde de Britse geleerde J. Rendel Harris (1852-1941) een collectie van 57 Armeense handschriften aan de Universiteit Leiden. In de loop van de twintigste eeuw verschoof het accent naar de aanschaf van Ethiopische handschriften, waaronder veel Tetraevangelia met gekleurde miniaturen. In de late twintigste eeuw gaf de Stichting Oosters Instituut een belangrijke verzameling houten stokjes met opschriften in het Oud-Zuidarabisch in permanente bruikleen aan de Universitaire Bibliotheken Leiden.

Oude gedrukte semitica zijn altijd veel regelmatiger aangeschaft dan handschriften. De Scaliger collectie bevat een groot aantal vroege drukken in semitische talen, bijvoorbeeld een Hebreeuwse bijbel, gedrukt in Brescia in 5254/1494, en een vroeg Ethiopisch psalter, uitgegeven door Joannes Potken en gedrukt in Rome in 1513. Vanaf de late zestiende eeuw is er permanent geïnvesteerd in de uitbreiding van de collectie met nieuwe belangrijke tekstedities en studies.

• Gedrukte boeken – ongeacht taal of publicatiedatum – kunnen worden opgezocht met behulp van de catalogus. Voor publicaties in niet-westerse schriftsoorten wordt transliteratie in Latijns alfabet gebruikt, maar er wordt nu ook veel moeite gestoken in het maken van titelbeschrijvingen in origineel schrift. Zoekacties kunnen verfijnd worden met criteria zoals publicatiejaar, materiaaltype of taal. Handschriften hebben aanvraagnummers die altijd beginnen met ‘Or.’, gevolgd door een nummer. Ze worden gaandeweg in de catalogus opgenomen, maar een steeds kleiner wordend aantal kan alleen maar gevonden worden in gedrukte wetenschappelijke catalogi, meestal ingedeeld op basis van taal.
• Gedigitaliseerd materiaal kan gevonden worden via de catalogus en geraadpleegd via Digital Collections.

Voor een groeiend aantal collecties in individuele talen, over geselecteerde thema’s of afkomstig van specifieke personen, zijn collection guides beschikbaar, met uitgebreide informatie over de inhoud, de beschikbare gedrukte catalogi of andere zoekinstrumenten, en de toegang tot de collecties.

Talen en thema’s:
– Armeense handschriften
– Ethiopische handschriften
– Hebreeuwse handschriften en oude drukken
– Karaïtica
– KNAW bruikleencollectie van Oosterse handschriften
– Syrische handschriften

Individuele onderzoekers en verzamelaars:
– Scaliger, Joseph Justus (1540-1609)
– Schultens Familie (18e eeuw)
– Warner, Levinus (ca. 1618-1665)

De afdeling Bijzondere Collecties van de Universitaire Bibliotheken Leiden organiseert regelmatig tentoonstellingen voor een algemeen publiek in de Universiteitsbibliotheek, Witte Singel 27, Leiden. Vaak worden stukken uitgeleend voor tentoonstellingen elders in Nederland of in het buitenland.

• “All My Books in Foreign Tongues”. Scaliger’s Oriental Legacy in Leiden 1609-2009 (2009)
• Armenians. Ancient Christians in a New Land (2010)
• “Turcksche Boucken”. The Oriental Legacy of Levinus Warner, Dutch Diplomat in Seventeenth-Century Istanbul (2012-2013)