Universiteit Leiden viert 444ste verjaardag met inwoners Leiden en Den Haag

Gepubliceerd op 08 februari 2019

Met een historisch cortège vierde de Universiteit Leiden op 8 februari haar 444ste verjaardag. Dit jaar werd de dies natalis niet alleen gevierd met een traditiegetrouwe plechtigheid in de Pieterskerk, maar ook met activiteiten om de band aan te halen met inwoners van de universiteitssteden Leiden en Den Haag.

Het opvallende cortège – compleet met trommelaars, fluitisten en een vaandeldrager – was een speelse toespeling op het ontstaan van de Universiteit Leiden, precies 444 jaar geleden. Want ook in 1575 werd de nieuw opgerichte ‘Universiteit tot Leyden’ ingewijd met een bonte inwijdingsoptocht. Om deze speciale verjaardag te vieren, organiseert de universiteit in 2019 verschillende activiteiten voor de inwoners van de steden Leiden en Den Haag.

‘We zetten de deuren wijd open, en gaan er zelf op uit,’ zei rector magnificus Carel Stolker in zijn openingswoord. ‘Vandaag zijn bijvoorbeeld 66 hoogleraren op bezoek gegaan bij meer dan veertig basisscholen in Leiden en Den Haag. Ze gaven les aan zo’n 1600 leerlingen, van de Merenwijk in Leiden tot de Schildersbuurt in Den Haag.' Volgens Stolker is het symbolisch voor wat de universiteit met de 444-viering willen bereiken: nieuwe contacten leggen, op een verrassende manier. Zodat meer mensen in de universiteitssteden weten wat wij doen. 'Het zijn immers onze buren.'

Stolker wees ook op de andere activiteiten die in de beide universiteitssteden nog op stapel staan. Wetenschappers gaan aan citizen science doen met inwoners van Den Haag en Leiden, we organiseren tentoonstellingen op de beide stadhuizen en Weetcafés waar je over wetenschap kunt horen onder het genot van een drankje. Stolker citeerde eredoctor Robbert Dijkgraaf om aan te geven waarom dat van belang is. ‘Er bestaat een grote groep mensen die niet vanzelfsprekend op zoek zijn naar wetenschap. Bij die groep moet je met een soort guerrillatactiek inbreken.’

Dies-oratoren over de bijwerkingen van digitalisering

Natuurlijk is de dies natalis niet compleet zonder de dies-oraties. Sybille Lammes, hoogleraar Nieuwe media en digitale cultuur, sprak uitgebreid over ‘de spelende mens’, een kernbegrip in het werk van de beroemde Leidse historicus Johan Huizinga. Mechanisatie zou volgens hem het spelende element uit de menselijke beschaving halen. Maar in deze tijd van smartphones, apps en games valt dat niet meer vol te houden, zei Lammes. Ook apps die niet primair spelletjes zijn, zoals Tinder, bevatten vaak speelse elementen. En dat spel hoeft niet per se beschavend te werken, maar kan ook chaos en zelfs nihilisme omvatten.

‘Via hun smartphones zijn kinderen handelswaar geworden,’ waarschuwde Simone van der Hof, hoogleraar Recht en Informatiemaatschappij, in de tweede dies-oratie. Kinderen produceren voortdurend content en gedragsdata – vaak van persoonlijke of intieme aard – die door socialemediaplatforms economisch worden geëxploiteerd. Met dit ‘surveillance-kapitalisme’ wordt grof geld verdiend. Gelukkig biedt de huidige wetgeving wel aangrijpingspunten om die uitwassen te bestrijden, aldus Van der Hof. Zo hebben kinderen recht op bescherming tegen economische exploitatie. Het is echter nog niet zo gemakkelijk om die ‘exploitatie’ juridisch hard te maken, voegde ze toe.

De eerste diesoratie was van Sybille Lammes. Ze sprak over de betekenis van Huizinga's 'spelende mens' in onze tijd.
Hoogleraar Simone van der Hof sprak in haar diesoratie over bedrijven die grof geld verdienen aan online content en gedragsdata van kinderen.

Eredoctoraten voor Melissa Little en Robbert Dijkgraaf

Op deze 444ste verjaardag werden twee eredoctoraten uitgereikt. Het eerste is voor Melissa Little, als celbioloog verbonden aan de University of Melbourne. Little is een pionier op het gebied van regeneratieve therapie voor nierziekten. De onderzoeker bestudeert hoe embryonale cellen zich ontwikkelen tot een niercel en uiteindelijk een volledige nier. ‘Haar wetenschappelijke ontdekkingen kunnen bijdragen aan het oplossen van het tekort aan donororganen,’ zo sprak hoogleraar nefrologie Ton Rabelink in zijn lofrede voor Little. Little en haar team slaagden er namelijk in om een compleet werkend stukje nierweefsel in een petrischaaltje te kweken, en deze toepassing wordt nu wereldwijd gebruikt in onderzoek. Rabelink: ‘Dit biedt een radicaal ander perspectief voor patiënten met een nierziekte: van chronische ziekte naar genezing.’

Na Little ontving de befaamde natuurkundige Robbert Dijkgraaf een eredoctoraat vanwege zijn indrukwekkende onderzoek op het snijvlak van natuur- en wiskunde, zoals zijn berekeningen van de eigenschappen van zwarte gaten in het heelal. Erepromotor Eric Eliel, hoogleraar Kwantumoptica, zei: ‘Het verenigen van Einsteins theorie van de zwaartekracht en de quantummechanica is het ultieme doel van uw onderzoek. Deze unificatie geldt als heilige graal van de natuurkunde.’ Eliel roemde Dijkgraafs vernieuwende onderzoek naar de snaartheorie, de theorie die de fundamentele natuurkrachten in één allesomvattende theorie probeert te duiden. Daarnaast heeft Dijkgraaf, directeur van het Institute for Advanced Study in Princeton, een belangrijke rol als wetenschapspopularisator: in zijn optredens op televisie weet hij onderwerpen als de oerknal en quantumcomputers helder uit te leggen aan een miljoenenpubliek. Eerder op de dag gaf Dijkgraaf een drukbezocht college aan ruim 500 studenten van de Faculteit der Wiskunde en Informatica.

Melissa Little ontving een eredoctoraat voor haar werk als celbioloog. Ze is een pionier op het gebied van regeneratieve therapie voor nierziekten.
Robbert Dijkgraaf ontvangt een eredoctoraat voor zijn werk als wetenschapper en wetenschapscommunicator. 'Ik heb nog steeds het gevoel dat ik in oranje speel, al zit ik inmiddels bij een buitenlandse club.'

Universiteiten als soft power in tijden van Brexit

In zijn slotwoord sprak rector Carel Stolker over de Brexit, die naar alle waarschijnlijkheid op 29 maart een feit is. Hij riep zijn publiek op om vooral niet teveel te somberen. Want al gaan het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie dan uit elkaar, de samenwerking tussen universiteiten blijft ongetwijfeld bestaan. ‘Onderschat nooit de vitaliteit van universiteiten en hun verbindende kracht. Onderwijs en onderzoek vormen een verbindende kracht in de ingewikkelde internationale betrekkingen tussen landen. Zo werken Europese en Russische universiteiten goed samen, terwijl ze op politiek gebied een uiterst gespannen relatie hebben. Hetzelfde geldt voor de EU en het Verenigd Koninkrijk.'

In een artikel in De Volkskrant licht Stolker dit op zaterdag verder toe. 'Al die onderzoekers en studenten spannen een gezamenlijk web over onze planeet waarin we met elkaar spreken, nadenken, schrijven, hele nachten doorhalen in studentenhuizen en gemeenschappelijke dromen delen. Dromen om de wereld bij elkaar te houden en de grote vraagstukken van onze tijd samen op te lossen.’

Studenten van @ACPA_leiden voerden onder meer Mendelsohn op tijdens de #diesnatalis19 van onze universiteit.
Studenten van @ACPA_leiden voerden onder meer Mendelsohn op tijdens de #diesnatalis19 van onze universiteit.
Aandachtig luisterend publiek tijdens de 444e dies natalis van de Universiteit Leiden.
Aandachtig luisterend publiek tijdens de 444e dies natalis van de Universiteit Leiden.
Het hele jaar door zijn er activiteiten rond ons jubileumjaar!

Een échte professor voor de klas

Voor 'Meet de professor' gingen 66 hoogleraren op bezoek bij basisscholen. De kinderen én de hoogleraren vonden het een geweldige ervaring. En dat zie je af aan de foto's in deze impressie.

De dies natalis: een impressie

Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.

Bekijk de video op de oorspronkelijke website of