De postkoloniale podcast: Veertig jaar Werkgroep Indisch-Nederlandse Letterkunde – met Peter van Zonneveld en Gerard Termorshuizen
Lang was de Nederlands-Indische literatuur niet meer dan een ‘exotisch stiefkind’ van de Nederlandse literatuurgeschiedenis. Dat veranderde met de publicatie ‘Oost-Indische spiegel’ (1972) van Rob Nieuwenhuys en leidde tot de oprichting van de Werkgroep Indisch-Nederlandse Letterkunde. Inmiddels bestaat de Werkgroep veertig jaar. Een goed moment om terug te blikken en vooruit te kijken.
In de postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden met gasten in gesprek over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 21 van De postkoloniale podcast spreken zij met Peter van Zonneveld en Gerard Termorshuizen, twee leden van het eerste uur van de Werkgroep Indisch-Nederlandse Letterkunde die hun sporen hebben verdiend.
Nederlands-Indische letterenstudie
Rob Nieuwenhuys, die wel de godfather van de Nederlands-Indische letterenstudie wordt genoemd, gaf in de Oost-Indische spiegel een overzicht van wat Nederlandse schrijvers en dichters over Indonesië hebben geschreven, vanaf de eerste jaren der Compagnie tot op heden. Hoewel de Oost-Indische spiegel meer dan een halve eeuw oud is, geldt het nog altijd als een belangrijk referentiepunt.
Nieuwenhuys’ enthousiasme leidde ertoe dat Peter van Zonneveld in 1985 het initiatief nam om de Werkgroep Indisch-Nederlandse Letterkunde op te richten, onder auspiciën van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. Het doel was om belangstellenden bij elkaar te brengen en het onderzoek te stimuleren. Samen met zijn oud-student Reggie Baay ging hij op bezoek bij Nieuwenhuys, die zich achter het initiatief schaarde. Van Zonneveld werd voorzitter, een functie die hij bijna veertig jaar vervulde. Ook Gerard Termorshuizen was vanaf het eerste moment bij de Werkgroep betrokken.
Het doel van de Werkgroep is – in navolging van Nieuwenhuys’ studie – ten doel stelde de studie te bevorderen van ‘wat Nederlandse schrijvers en dichters over Indonesië hebben geschreven’. Hiervoor worden sinds jaar en dag lezingen en symposia georganiseerd. In 1986 verscheen ook het eerste nummer van Indische Letteren. Het tijdschrift verschijnt nog altijd vier keer per jaar.
Gasten
Peter van Zonneveld was van 1976 tot 2013 als universitair docent moderne Nederlandse letterkunde verbonden aan de opleiding Nederlands van de Universiteit Leiden. Behalve op de negentiende eeuw richtte zijn onderwijs en onderzoek zich op de Indische letteren, waarover hij veelvuldig publiceerde. Met Rick Honings schreef hij in 2013 een biografie van Willem Bilderdijk, De gefnuikte arend en publiceerde hij de bundel Een tint van het Indische Oosten. Reizen in Insulinde 1800-1950. Hij is de co-samensteller van het Album van de Indische poëzie (2014) samen. In 2022 nam hij na 37 jaar afscheid als voorzitter van de Werkgroep Indische Letteren, die hij in 1985 had helpen oprichten.
Gerard Termorshuizen studeerde Nederlands en Geschiedenis en publiceert als sinds 1969 over Indische geschiedenis, literatuur en pers. Hij was als onderzoeker verbonden aan het KITLV, het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde in Leiden. Hij promoveerde in 1988 op een biografie van P.A. Daum, de ‘romancier van tempo doeloe’, van wie hij tussen 1997 en 1998 ook de verzamelde romans uitgaf. Zijn belangrijkste werk is de tweedelige geschiedenis van de Indische pers: Journalisten en heethoofden (2001) en Realisten en reactionairen (2011) De laatste jaren publiceerde hij – veelal in samenwerking met anderen – enkele biografieën en teksten van belangrijke figuren uit de Indische perswereld. Ook verschenen in 2020 zijn Indische herinneringen aan zijn tijd in Indonesië. Begin 2025 vierde hij zijn negentigste verjaardag.
Afleveringen
De afleveringen worden gepubliceerd op De postkoloniale podcast, het kanaal van Universitaire Bibliotheken Leiden. Dit is het tweede seizoen en er verschijnen weer zes nieuwe afleveringen. De nieuwste aflevering en de eerdere afleveringen kunnen nu worden beluisterd via de volgende kanalen:
De postkoloniale podcast is een initiatief van Rick Honings en Coen van ’t Veer. Beiden zijn redacteur van de in 2021 verschenen literatuurgeschiedenis De postkoloniale spiegel. De Nederlands-Indische letteren herlezen en van het wetenschappelijke tijdschrift Indische Letteren. De podcast komt voort uit het door Rick Honings geleide NWO Vidi-project Voicing the Colony. Travelers in the Dutch East Indies, 1800-1945.