Belangrijke collectie topografische afbeeldingen van Nederland beschikbaar in Digital Collections
Kastelen, kloosters en bruggen, maar ook stadsprofielen, historieprenten en waterstaatkundige werken. De Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) beheert een van de belangrijkste verzamelingen topografische afbeeldingen van Nederland. De collectie, verzameld door Johannes Tiberius Bodel Nijenhuis (1797-1872) is nu volledig online en open access te raadplegen via Digital Collections.
De collectie topografische prenten en tekeningen van de UBL die nu via Digital Collections beschikbaar is gemaakt, bestaat uit ongeveer 10.000 prenten en 1.500 tekeningen. De nadruk ligt op topografie van steden, waaronder stadsprofielen, en beeltenissen en plattegronden van kerken, raadhuizen, stadspoorten, bruggen en andere gebouwen. Leiden en Amsterdam zijn het sterkst vertegenwoordigd. In de collectie bevinden zich verder prenten en tekeningen van dorpen, kloosters, kastelen, buitenplaatsen en landgoederen naast historieprenten en afbeeldingen met archeologische vondsten, waterstaatkundige werken, grafmonumenten en landschappen.
De diversiteit van druktechnieken in de collectie is groot. Van de prenten zijn de meesten etsen en kopergravures, maar ook lithografieën (steendrukken) en houtsneden zijn veel aanwezig. In mindere mate zijn ook houtgravures, staalgravures, mezzotinten en zelfs enkele foto’s terug te vinden. De afbeeldingen variëren ook erg in datering, met werk van de zestiende- tot en met de twintigste eeuw.
De topografische prenten en tekeningen werden een aantal jaar geleden gedigitaliseerd in het kader van het landelijke digitaliseringsprogramma Het Geheugen van Nederland. Sindsdien is er hard gewerkt aan verbetering van de beschrijvingen van de vele afbeeldingen. De afbeeldingen zijn nu in hoge resolutie beschikbaar en downloadbaar via Digital Collections.
Verzameling Bodel Nijenhuis en de collectie kaarten en atlassen
Hoewel de Universiteitsbibliotheek al vanaf het begin van haar bestaan kaarten en atlassen verzamelt, was er pas vanaf in 1872 met de komst van het legaat van kaartenverzamelaar Johannes Tiberius Bodel Nijenhuis (1797-1872) sprake van een substantiële collectie. Deze collectie bestaat uit zo’n 50.000 kaarten, 300 atlassen en 22.000 topografische prenten en tekeningen. Vooral de grote variëteit in de collectie is opvallend. Zij bevat naast de genoemde topografische prenten en tekeningen bijvoorbeeld zeventiende-eeuwse VOC- en WIC-kaarten, kaarten gemaakt naar aanleiding van grote overstromingen en andere actualiteit, informatieve kaarten van epidemieën, unieke manuscriptkaarten, stadsplattegronden en gebruikskaarten met contemporaine aantekeningen. Ondertussen is de kaartencollectie van de UBL sterk uitgebreid met kaartencollecties van het KITLV en KIT, en de kleinere Van Keulen-collectie. Deze collecties werden al eerder online beschikbaar gemaakt. De collectie kaarten en atlassen van de UBL is een van de grootste en belangrijkste verzamelingen van haar soort in Nederland.
Over Digital Collections
Via Digital Collections maakt de UBL gedigitaliseerd en born-digital materiaal beschikbaar voor onderzoek, onderwijs en het geïnteresseerde publiek. Het platform bevat uitgebreide functionaliteiten zoals het zoeken in full-text in gedrukte werken, het op hoog detail inzoomen op de beelden en de mogelijkheid om zelf HD-afbeeldingen te downloaden. Ook kan op materiaalsoort worden gezocht, kunnen zoekacties worden verfijnd, is er een koppeling met de bibliotheekcatalogus en kan tegelijk in verschillende collecties worden gezocht. Via de collectiepagina’s is iedere collectie ook apart goed toegankelijk. De gedigitaliseerde materialen zijn van duurzame links voorzien waardoor deze geschikt zijn voor verwijzingen op websites en in wetenschappelijke publicaties. Veel van het gedigitaliseerde materiaal is beschikbaar gemaakt in het Publiek Domein. Dit materiaal kan door iedereen worden gebruikt. Er wordt voortdurend nieuw materiaal via Digital Collections toegankelijk gemaakt. Een groot deel van de stukken is in te zien met de Leidse IIIF Advanced Viewer. Om de functionaliteit van Digital Collections optimaal te benutten kunnen gebruikers de Digital Collections instructievideo’s bekijken.
