Valentijnsdag - een leeslijst
Liefde. Het laat mensen de vreemdste fratsen uithalen en is op hetzelfde moment een primaire levensbehoefte. Schrijvers en dichters hebben door de eeuwen heen bibliotheken volgeschreven over echte en fictionele relaties en ook hedendaagse schrijvers storten zich graag op het complexe, dramatische en bij vlagen komische onderwerp. Voor deze leeslijst selecteerden wij enkele van onze favoriete boeken over liefde en Valentijnsdag.
Alle boeken in de onderstaande lijst zijn afkomstig uit de collecties van de UBL, maar zijn slechts een selectie van de duizenden boeken over liefde die de UBL bezit. Klik op de link onder de titel van het boek om het aan te vragen, of zoek zelf in onze Catalogus.
Pablo Neruda, Veinte poemas de amor y una cancion desesperada | Twintig liefdesgedichten en een lied van wanhoop
2000
Wellicht een van de meest bekende gedichtenbundels uit de literatuurgeschiedenis. Zijn voordrachten van Twintig liefdesgedichten en een wanhoopslied zijn bijna niet weg te denken van radioprogramma’s in Latijns-Amerika op 14 februari. In het bijzonder wordt daar gedicht XV uit de bundel gelezen: “Me gustas cuando callas porque estás como ausente”/”Ik houd ervan wanneer je zwijgt, dan is het net alsof je afwezig bent”. Hoewel dit werk misschien voor velen iets te zoetsappig en overdreven zal zijn, is het voor anderen een van de beste uitdrukkingen van romantische liefde. Deze gedichtenbundel vermijdt abstracte reflecties over de liefde en is vaker dan niet aan ‘jou’ gericht, wat maakt dat deze gedichten zo geschikt zijn voor liefdesbetuigingen die aan wie dan ook voorgedragen kunnen worden.
Erik Lindner, 51 manieren om de liefde uit te stellen
2021
“Kan ik iemand tevoorschijn schrijven die er niet is?” Die vraag stelt een personage in Erik Lindners meest recente roman 51 manieren om de liefde uit te stellen. Daarin trekt een journalist naar San Sebastian, in het uiterste noorden van Spanje, om er te schrijven over het onafhankelijkheidsstreven van de Basken. Als hij in een café zit, zwaait een vrouw naar hem, Karmele, een even illustere als -zoals aan het beroep inherent is- aan het oog onttrokken visagiste. De vonk slaat over en een even kortstondige als hartstochtelijke affaire ontspint zich. De journalist keert terug naar Nederland, maar de herinnering aan Karmele beklijft. Hij gaat naar haar op zoek in de films waaraan ze meewerkt. Haar werk als visagiste leidt tot sporen van aanwezigheid die het gemis en de afwezigheid voor een enkel moment moeten opheffen voor de ik-figuur: “Ze leeft in de verhalen van de films die ze helpt maken, en door die verhalen te volgen weet ik me toch met haar verbonden, hoe omslachtig en derderangs het ook is.” Tussen Karmele en de ik-figuur bestond en bestaat een taalbarrière, maar desondanks begrepen ze elkaar. Nu de ‘ik’ deze liefde op papier zet, neemt hij ook een risico, want hij geeft woorden aan iets dat goeddeels woordeloos was: “Kan ik over de liefde schrijven zonder haar kapot te krijgen, als een voortdurende serenade?” Op die vraag bestaat een antwoord, en dat is de roman 51 manieren om de liefde uit te stellen.
Marijke Schermer, Liefde, als dat het is
2019
Volgens de belangrijke Italiaanse schrijver Claudio Magris dient een schrijver in een roman niet te oordelen of definiëren, maar de tegenstrijdigheden, contradicties, en onderhuidse spanningen die nu eenmaal bij het leven horen tonen, zonder erover te oordelen. Marijke Schermer voldoet volledig aan die norm. In haar roman Liefde, als dat het is staat een koppel centraal: Terri en David. Als ze 25 jaar getrouwd zijn, gaat Terri er plotseling vandoor met een minnaar, David achterlatend met twee tienerdochters. In haar roman toont Schermer hoe in een jarenlang huwelijk de spanning kan omslaan in verveling, hoe passie en verlangen ervoor kunnen zorgen dat je bereid bent de geborgenheid van een liefdesrelatie op het spel te zetten. Met dit boek haalde Schermer de shortlist van de Libris Literatuurprijs.
Gustave Flaubert, Madame Bovary
1857
Nadat Gustave Flaubert drie dagen lang het manuscript van De verzoekingen van de heilige Antonius aan zijn vrienden had voorgelezen, zeiden ze hem dat hij zijn boek het beste maar in de openhaard kon gooien. Het was te romantisch, te uitbundig, te lyrisch. Vervolgens begon Flaubert aan een ander boek, waarin hij al deze ‘fratsen’ probeerde af te leren. In een ingetogen, realistische stijl schreef hij aan een boek dat hij jarenlang als ‘strafwerk’ beschouwde. Het werd uiteindelijk de tot op de dag van vandaag wereldberoemde roman Madame Bovary. De ondertitel van het boek is: Mœurs de province, provinciaalse zeden. De roman gaat dan ook over Emma, een vrouw die getrouwd is met een dokter, de wat saaie en oppervlakkige Charles Bovary. In romans leest Emma over andere mogelijke levens die ze zou kunnen leiden, over romantische liefdes, avontuurlijke affaires. Op sleeptouw genomen door haar verlangens en emoties stort ze zich in enkele amoureuze affaires. Zoals wel vaker in negentiende-eeuwse romans, zoals Anna Karenina en Effi Briest, loopt het niet goed af met Emma: ze neemt aan het einde van de roman giftig arsenicum in, met de dood als gevolg.
Lev Tolstoj, Anna Karenina
1878
“Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, ieder ongelukkig gezin is ongelukkig op z'n eigen manier.” Dat is de wereldberoemde openingszin van Anna Karenina, dat samen met het eveneens vuistdikke Oorlog en vrede geldt als magnum opus van de negentiende-eeuwse Russische Lev Tolstoj (1828-1910). De roman vertelt het verhaal van de ‘socialite’ Anna Karenina, die na de nodige aarzelingen en terechtwijzingen van haar man Aleksej Aleksandrovitsj Karenin, toch ingaat op de avances van de vrijgezelle graaf Vronski. Ze wordt zwanger van hem, en na enige tijd ziet Anna zich gedwongen dit op te biechten aan Karenin. In deze gelaagde roman wordt het drama niet geschuwd: talloze intriges, spanningen, en aangrijpende verwikkelingen resulteren in een complexe kluwen aan verhaallijnen. Toen Tolstoj eens door een journalist werd gevraagd waar Anna Karenina nu eigenlijk over ging, gaf hij het antwoord: ‘Als ik die vraag zou moeten beantwoorden, zou ik het hele boek voor moeten lezen.’ Met andere woorden: elke verhaallijn draagt bij aan het vertellen van het verhaal van Anna Karenina, om de contradicties en tegenstrijdigheden van het leven op te roepen. Ook met Anna loopt het overigens niet goed af: uit bitterheid, wanhoop en jaloezie werpt ze zich voor een trein.
Jan Wolkers, Zomerhitte
2005
Toen Zomerhitte in 2005 als Boekenweekgeschenk verscheen, had Jan Wolkers (1925-2007) al meer dan 20 jaar geen roman gepubliceerd en het zou ook zijn laatste zijn. Sinds De onverbiddelijke tijd uit 1984 schreef hij vooral nog essays. Toch is Zomerhitte een typische Wolkersroman: een verhaal in vurige taal over liefde, dood, seks, natuur en geweld, dat zich bovendien afspeelt op het door Wolkers zo geliefde Texel. Het verhaal gaat over een zomerliefde tussen de kunstzinnige fotograaf Jan en barmeisje en geschiedenisstudente Kathleen, die betrokken blijkt te zijn bij drugssmokkel. In 2007 werd het boek verfilmd door Monique van de Ven, met Sophie Hilbrand en Waldemar Torenstra in de hoofdrollen.
L.D. Benson (ed.), The Riverside Chaucer
2008
Geoffrey Chaucer ( -1400) is misschien wel de meest bekende dichter uit de middeleeuwen en velen hebben zijn Canterbury Tales gelezen. Een ander gedicht van de hand van Chaucer wordt gezien als de eerste connectie tussen Valentijnsdag en romantische liefde. Zijn gedicht The Parlement of Foules (Het vogelparlement), geschreven ter ere van de verloving van koning Richard II en Anna van Bohemen, beschrijft een visioen van hoe verschillende vogels hun beoogde partners het hof proberen te maken. Chaucer schrijft hoe de dag van St. Valentijn bij uitstek de dag is dat ‘Iedere vogel komt om hun evenknie te kiezen’ (“whan every foul cometh ther to chese his make”). Meer dan 600 jaar na Chausers gedicht gedragen wij ons nog steeds zoals de vogels op Valentijnsdag!
J. Gardner (ed.), The Paston Letters, A.D. 1422-1509
2010
De Paston-brieven werden geschreven door verschillende leden van een Engelse familie uit Norfolk, tussen 1422 en 1509. Deze correspondentie is interessant voor zowel historici als linguïsten: ze geven een inkijkje in het dagelijks leven, in een tumultueuze periode in de Engelse geschiedenis (bijvoorbeeld de Rozenoorlogen). Ze tonen een ongefilterde taal, bedoeld voor persoonlijk gebruik, in de tijd dat Middel-Engels in transitie was naar vroegmodern Engels. De collectie bevat ook de eerst bekende Valentijnsbrief in de geschiedenis. In een brief uit 1477, geschreven door Margery Brewes aan haar toekomstige echtgenoot John Paston, spreekt ze hem aan als: ‘welgeëerde, aanbeden en geliefde Valentijn’ ("ryght reverent and wurschypfull, and my ryght welebeloved Volutyne"). Ze sluit de brief af met de wens dat John de brief voor zichzelf zal houden: ‘Ik smeek u dat deze brief door geen enkel aards wezen wordt gezien, behalve door u zelf’ (“I besech yowe that this bill be not seyn of none erthely creatur safe only your selffe”). Ironie wil dat de brief nu door ieder aards wezen gezien kan worden, met toegang tot de collecties van de UBL, waar de Paston-brieven beschikbaar zijn als een online bron.