Leids onderzoek naar Tweede Kamerverkiezingen – een leeslijst
Op 17 maart mogen Nederlanders naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Wat zijn de belangrijkste issues, trends en tradities die deze verkiezingen kenmerken? Leidse stafleden brengen de belangrijkste ontwikkelingen in kaart en benaderen deze op een wetenschappelijke manier. Deze leeslijst, samengesteld uit de collecties van de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL), kan helpen om de laatste campagneontwikkelingen in perspectief te plaatsen.
De staat van de Nederlandse democratie
Hoe staat de Nederlandse politiek er eigenlijk voor? Is zij in principe gezond, of is er grootschalig onderhoud nodig? Wim Voermans en Ruud Koole gaan beiden in op dit vraagstuk, maar zij zijn lang niet de enige Leidse onderzoekers die de uitdagingen en problemen van het politiek bestel analyseren. Alle boeken in deze lijst zijn te lenen of digitaal in te zien bij de UBL door de link onder de titel van het boek te volgen of door zelf te zoeken in de Catalogus.
T. Louwerse, R.B. Andeweg, J.J.M. van Holsteyn en J. den Ridder (red.) Van driestromenland tot delta? Beschouwingen over ontwikkelingen in de Nederlandse politiek
2019
De naoorlogse politiek werd jarenlang gedomineerd door drie politieke hoofdstromen: christendemocratie, sociaaldemocratie en liberalisme. Sinds de eeuwwisseling worden de drie stromingen links en rechts ingehaald door nieuwe partijen die nieuwe thema’s op de agenda zetten. In deze bundel proberen Leidse stafleden te verklaren wat de oorzaken achter deze ontwikkeling zijn en wat voor gevolgen (mogelijkheden en/of gevaren) deze ontwikkeling heeft voor de Nederlandse politiek.
R.B. Andeweg en J.J.A. Thomassen, Democratie doorgelicht: Het functioneren van de Nederlandse democratie
2018
Rudy Andeweg, emeritus hoogleraar empirische politicologie, heeft in meerdere boeken het functioneren van de Nederlandse democratie geëvalueerd. In 2011 redigeerde hij samen met Jacques Thomassen Democratie doorgelicht, een bundel waarin vijftig politicologen samen een democratic audit voor Nederland uitvoerden. Thema’s als het dalende vertrouwen van de burger, de afstand tussen kiezer en gekozene, en de opkomst van het populisme komen daarin uitgebreid aan bod.
In 2018 publiceerden zijn collega’s een bloemlezing uit het politicologisch werk van Rudy Andeweg, waarin opnieuw het functioneren van de democratie centraal staat.
W. Voermans en G. Waling, Gemeente in de genen: Tradities en toekomst van de lokale democratie in Nederland
2018
Leidenaren zullen op 17 maart niet alleen stemmen voor de Tweede Kamer, ze mogen zich per raadgevend referendum ook uitspreken over de herinrichting van het Roomburgerpark. Democratie ontwikkelt zich immers niet alleen op nationaal, maar ook op lokaal niveau. In 2018 was Leids staflid Geerten Boogaard mederedacteur van het boek De gemeenteraad en in januari dit jaar verdedigde Joost Westerweel zijn proefschrift over juridische aspecten van Lokale democratische innovatie.
In Gemeente in de Genen bieden Wim Voermans en Geerten Waling een historisch overzicht van en een warm pleidooi voor lokale democratie. De wortels van de Nederlandse democratie liggen op lokaal niveau en zelfs de oorlog tegen Spanje zou verklaard kunnen worden uit de botsing tussen Spaans centralisme het lokale zelfbestuur van de lage landen. De belangrijkste bedreiging van lokale democratie zien Voermans en Waling in toenemende schaalvergroting en technocratisering van het lokale bestuur.
R.B. Andeweg, G.A. Irwin & T. Louwerse, Governance and Politics of the Netherlands
2020
Voor nieuwkomers die zich willen verdiepen in de Nederlandse politiek is er natuurlijk het handzame boekje The Dutch political system in a nutshell (2008) van het Netherlands Institute for Multiparty Democracy.
Voor wie dat niet genoeg is, is er het handboek Governance and Politics of the Netherlands van de Leidse stafleden Rudy Andeweg en Tom Louwerse. Het boek bespreekt systematisch alle aspecten en instituten van de democratische rechtsstaat, maar gaat ook in op de meest recente politieke ontwikkelingen, de opkomst van nieuwe politieke partijen en veranderingen in de Nederlandse politieke cultuur.
R. Aerts, C. van Baalen, J. Oddens, D. Smit & H. te Velde, In dit Huis. Twee eeuwen Tweede Kamer
2015
In 2015 bestond de Tweede Kamer tweehonderd jaar. Leidse wetenschappers werkten mee aan het jubileumboek, waarin het functioneren van het parlement als instituut, en de parlementaire politieke cultuur, centraal staat. Het ‘politieke spel’ tijdens de plenaire vergaderingen van de Kamer staat daarbij centraal, evenals de geschreven en ongeschreven regels van het parlementaire debat. Maar ook de ontwikkeling van de staatsrechtelijke taken van het parlement, van de commissies en de parlementaire journalistiek krijgen uitgebreid aandacht.
H. te Velde, Van regentenmentaliteit tot populisme. Politieke tradities in Nederland
2010
Populisme is een vast element geworden van de Nederlandse politieke cultuur, die van oudsher gezien wordt als gekenmerkt door overleg, polderen en depolitiseren. Toch heeft populisme diepere wortels in Nederland dan men zou denken, en is ook de politieke cultuur veranderlijker dan vaak gedacht. In dit boek geeft hoogleraar Henk te Velde een overzicht en analyse van de ontwikkeling van de Nederlandse politieke cultuur en de verhouding tussen overlegcultuur (‘polderen’) en populisme.
Nieuwscheckers en Podcasts
Leidse onderzoekers bieden ook op andere manieren informatie en achtergronden bij de verkiezingen. Zo controleert de Leidse website nieuwscheckers.nl regelmatig uitspraken en claims van politici en politieke partijen.
Daarnaast publiceert het Centrum voor Nederlandse Politieke en Bestuur een podcast-serie over de Tweede Kamerverkiezingen onder de titel ‘Het spel & de macht’. In de podcast beantwoorden Leidse onderzoekers vragen zoals: waarom houden we eigenlijk verkiezingen, hoe verandert de politiek in crisistijd en hoe weerbaar is onze democratie?
Zelf onderzoek doen
Er zijn allerlei manieren waarop je zelf onderzoek kunt doen naar de verkiezingen en de verkiezingscampagne. Een middel is de krantendatabase Nexis Uni, die toegang biedt tot recente uitgaves van meer dan 75 Nederlandse kranten en tijdschriften, waaronder het Algemeen Dagblad, De Telegraaf, NRC Handelsblad, Parool, Trouw en De Volkskrant. Voor toegang hoef je alleen in te loggen met je ULCN-account.
Mist u een boek in deze lijst of wilt u de UBL vragen een boek over Nederlandse politiek of verkiezingen te verwerven? Neem dan contact op met onze vakreferenten.