Schenking voor digitalisering Leidse Hebreeuwse handschriften
De Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) heeft van de Nationale Bibliotheek van Israël (NLI) en de Friedberg Jewish Manuscript Society een aanzienlijke schenking ontvangen om een collectie van 166 Hebreeuwse handschriften te digitaliseren. De gedigitaliseerde handschriften worden in de loop van 2021 voor het publiek beschikbaar gesteld, zowel in de Leidse Digital Collections als in het centrale repositorium van de NLI. De schenking is verstrekt vanuit het Ktiv digitaliseringsproject.
Het Ktiv digitaliseringsproject
De NLI in Jeruzalem heeft als missie ‘het verzamelen van de cultuurschatten van Israël en het Joodse erfgoed’. In samenwerking met de Friedberg Jewish Manuscript Society heeft NLI in 2017 het project Ktiv - het geschrevene - gelanceerd, de Internationale Collectie van Gedigitaliseerde Hebreeuwse Handschriften.
-
Het unieke handschrift van de Jeruzalem Talmoed, 13e-eeuws Hebreeuws handschrift. [UBL Or. 4720] -
Maimonides, De Gids der Verdoolden, verlucht 15e-eeuws Hebreeuws handschrift uit Spanje. [UBL Or. 4723]
Nederlandse Oriëntalisten en Hebreeuwse Handschriften
De Joodse religie en cultuur zijn diep verweven in de menselijke beschaving. Als oudste monotheïstische religie heeft het zowel het christendom als de islam beïnvloed. Door de eeuwen heen hebben Joodse geleerden niet alleen geprobeerd om hun eigen heilige teksten te doorgronden, maar hebben ze ook hun reputatie gevestigd in seculiere wetenschappen zoals filosofie, geneeskunde, wiskunde en scheikunde. Leidse oriëntalisten bestuderen deze prestaties al eeuwenlang.
Vanaf de late zestiende eeuw hebben oriëntalisten aan de Universiteit Leiden zichzelf de taak gesteld om Hebreeuws en Aramees te leren, in ieder geval met de gedeeltelijke ambitie om Joden tot het christendom te bekeren. Deze pogingen strandden uiteraard, maar als neveneffect bouwden de geleerden een selecte verzameling oude handschriften op, over tal van onderwerpen. Het oudste van die handschriften gaat mogelijk zelfs terug tot de vroege tiende eeuw. Een voorbeeld van zo’n geleerde verzamelaar was Josephus Justus Scaliger, die in 1593 in Leiden arriveerde en er ook in 1609 overleed. In zijn collectie vinden we het unieke exemplaar van de Jeruzalem Talmoed, en handschriften die ooit in het bezit waren van de Italiaanse kardinaal en bibliofiel Domenico Grimani (overleden 1523). Levinus Warner, halverwege de zeventiende eeuw ambassadeur voor Nederland in Istanbul, verzamelde handschriften van de heterodoxe Joodse sekte van Karaïeten. Hoewel de Leidse collectie met ongeveer 180 handschriften relatief bescheiden van omvang is, geldt het desalniettemin als de grootste collectie van haar soort in Nederland.
