Leidse Jemenitische handschriften digitaal beschikbaar
De Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) heeft circa 150 handschriften uit Jemen gedigitaliseerd en online beschikbaar gemaakt voor onderwijs en onderzoek. De handschriften, daterend uit de zeventiende tot de twintigste eeuw zijn als onderdeel van het Zaydi Manuscript Tradition project gedigitalieerd. Jemen wordt de laatste jaren getekend door conflict. Door dit digitaliseringsproject zijn handschriften vrij beschikbaar, juist nu veel van dit erfgoed in Jemen zelf onder grote druk staat.
Het Zaydi Manuscript Tradition project
De buitengewoon rijke en bijzondere literaire traditie van de Zaydi Sjiitische Moslims, die al ruim zevenhonderd jaar bloeit in Jemen, staat al jaren onder grote druk. Extremistische groeperingen en willekeurige bombardementen vernietigden veel van de unieke collecties handschriften, die over een periode van meer dan zevenhonderd jaar door intensieve culturele uitwisseling op het Arabisch schiereiland en ver daarbuiten werden verzameld. Veel van deze handschriften uit Jemen zijn in de afgelopen eeuwen verspreid geraakt over verschillende continenten. Zo bevat de Bijzondere Collecties van de UBL circa 150 van deze handschriften. In 2017 kreeg Professor Sabine Schmidtke van het Institute for Advanced Study, Princeton, een beurs om deze handschriften en vele anderen uit westerse en Arabische collecties digitaal beschikbaar te maken in het Zaydi Manuscript Tradition project. De Leidse Jemenitische handschriften zijn binnenkort beschikbaar via het platform van het project, maar zijn nu al via de Digital Collections van de UBL in te zien.
Digitalisering en conservering
Het Zaydi Manuscript Tradition project was voor de UBL niet alleen een kans om een belangrijk deel van de handschriftencollectie uit het Midden-Oosten digitaal beschikbaar te maken voor onderzoek, onderwijs en het brede publiek, maar ook om de stukken te conserveren. Karin Scheper, restaurator van de UBL, onderwierp ieder te digitaliseren stuk aan een nauwkeurig onderzoek. Zij beschreef haar bevindingen over een van de gedigitaliseerde handschriften in het Leiden Special Collections blog.
-
Qur’an (Or. 25.183) -
Kitab al-Muntaza' al-Mukhtar min al-Ghayth al-Midrar al-Mufattih li-Kama’in al-Azhar min Fiqh al-A’imma al-Athar (Or. 23.449) -
Amālī Abī Ṭālib (Or. 6353) -
K. Ṣimt al-Ǵumān fī Śarḥ ar-Risāla an-Nāsiḥa li'l-Ikhwān (Or. 6360) -
Kitab al-Muntaza' al-Mukhtar min al-Ghayth al-Midrar al-Mufattih li-Kama’in al-Azhar min Fiqh al-A’imma al-Athar (Or. 23.449)
Jemenitische handschriften in de Leidse Collecties
De Jemenitische handschriften in de Leidse Bijzondere Collecties kwamen in twee verschillende tijdsperioden naar Leiden. Het eerste deel van de collectie werd verzameld door Cornelis Adriaanse (1896–1964), de Nederlandse consul in Jeddah, die in de jaren 1930 verschillende keren naar Jemen reisde om een verdrag van vriendschap en samenwerking te sluiten met de heerser van Jemen, Imam al-Mutawakkil Yahya. De handschriften kwamen in de volgende jaren via Christiaan Snouck Hurgronje (1857 – 1936) in de Bijzondere Collecties van de UBL terecht. Een ander belangrijk deel van de collectie kwam pas rond de eeuwwisseling naar Leiden, via contacten van de voormalige conservator Professor Jan Just Witkam. Stukken uit deze collectie dateren van 1632 tot 1941 en beslaan een breed scala aan onderwerpen, van taal, literatuur en geschiedenis tot religie en Islamitische wetgeving.