Omvangrijke muzikale collectie geschonken
In mei 2016 overleed de Haagse etnomusicoloog Wouter Swets kort na zijn 86e verjaardag. Wouter verzamelde, bestudeerde én speelde de muzikale traditie van de Balkan en Turkije tot aan Centraal-Azië. Zijn collectie blijft behouden in en komt toegankelijk voor onderzoek in de Universitaire Bibliotheken Leiden.
Van grammofoonplaten tot muziekinstrumenten
Wouter Swets werd alom gerespecteerd en zijn kennis werd en wordt doorgegeven. Door de inspanningen van Wouters vriend Roland van Abel is zijn omvangrijke collectie nu aan de Universitaire Bibliotheken Leiden geschonken om verdere kennisoverdracht mogelijk te maken: tien meter boeken, 500 grammofoonplaten, 1200 cd’s, cassettes, geluidsbanden, uitgeschreven muziekstukken en andere archivalia en zelfs oosterse muziekinstrumenten. Om de ontsluiting van deze collectie te ondersteunen is er een bedrag van 10.000 euro geschonken. Om het onderzoek met behulp van deze collectie te stimuleren is er ook een bedrag van 10.000 euro over een periode van 3 tot 4 jaar beschikbaar gesteld voor een Wouter Swets Fellowship in de toekomst.
Zoektocht naar authentieke volksmuziek
Als kind uit een Indische plantersfamilie in Den Haag was Wouter Swets voorbestemd om jurist te worden, maar hij koos voor een studie Muziekwetenschap in Utrecht. Al in de jaren ’50 van de vorige eeuw – toen het begrip wereldmuziek nog niet bestond, laat staan populair was – reisde hij rond in de Balkan, op zoek naar de authentieke volksmuziek die ook toen al bezig was te verdwijnen onder westerse invloed. Zijn zoektocht leidde hem daarna in eerste instantie naar de Osmaanse hofmuziek en op het laatst naar de muziek van Centraal-Azië. Hij was financieel onafhankelijk, bekleedde nooit een dienstbetrekking en kon daardoor vrijelijk zijn passie beoefenen.
Via de radio naar het publiek
Wouter doorgrondde als geen ander de grenzeloze subtiliteit van de oosterse microtonaliteit en maatsoorten en hij stelde zich ten doel om deze kennis zo breed mogelijk te delen, bijvoorbeeld door een tweetal radioseries voor de KRO in 1962 en 1981. Daarbij stelde hij hoge eisen, niet alleen aan zichzelf maar ook aan zijn publiek. Het is nu eenmaal niet aan iedereen gegeven om de juiste verdeling in een 13/16e maat te herkennen. Met zijn boomlange gestalte, sneeuwwitte haar en wat knarsende stem kon hij ongewild wat schoolmeesterachtig overkomen.
Muziektheorie in de praktijk
Voor Wouter waren muziektheorie en -praktijk onlosmakelijk met elkaar verbonden en hij leidde twee ensembles: Čalgija (van 1969 tot 1995) en aansluitend al-Farabi. Bij zijn concerten werd de muziek altijd afgewisseld door gedegen minicolleges. Met dezelfde zorg om een kostbaar, maar bedreigd immaterieel erfgoed recenseerde hij meer dan dertig jaar lang de volksmuziek en de niet-westerse kunstmuziek in het blad Luister. Daarbij kon hij de zweep leggen over de ‘verloederde’ of ‘verbasterde’ moderne muziekpraktijk.
Luister zelf!
Beluister via YouTube Wouter Swets en zijn ensemble Čalgija tijdens een uitvoering van de Macedonische volksdans Ispaiče (1990).