Beelden van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949 - Online tentoonstelling
Vanaf 18 januari is via de website van de UBL de online tentoonstelling Beelden van de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949, te bekijken. De tentoonstelling is het resultaat van samenwerking tussen het Koninklijk Instituut voor Taal, Land en Volkenkunde (KITLV) en de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL). In de tentoonstelling wordt een selectie getoond van materiaal uit de Bijzondere Collecties van de UBL, waarvan veel materiaal afkomstig is uit de collecties van het KITLV-KNAW. De tentoonstelling brengt een grote verscheidenheid aan bronnen voor het voetlicht, van posters en tekeningen tot fotografie en van persoonlijke getuigenissen op papier of in interviews tot officiële stukken van de strijdende partijen.
Op 17 augustus 1945 proclameerden Sukarno en Mohammad Hatta de Republiek Indonesië. Op 27 december 1949 droeg Nederland de soevereiniteit over. Tussen die twee data liggen ruim vier jaar van uiterst moeizame onderhandelingen en bittere oorlogvoering. In Indonesië staan deze jaren bekend als de ‘Indonesische Revolutie’, een periode waarin de onafhankelijkheid werd verdedigd tegen de oude koloniale macht en een nieuwe staat werd opgebouwd. In Nederland, de voormalige kolonisator, werd de gehele periode achteraf lang aangeduid met het eufemisme ‘politionele acties’. Meer recent wordt gewoon van ‘oorlog’ gesproken; in 2005 sprak de regering van een ‘oorlog aan de verkeerde kant van de geschiedenis’. Een oorlog was het zeker, met zeer ongelijke slachtofferaantallen. Aan Indonesische zijde vielen vermoedelijk meer dan 100.000 doden, zowel strijders als burgers; het aantal doden in de Nederlandse krijgsmacht bedroeg zo’n 5.000, waarvan ruw geschat een-derde Indonesische manschappen.
De tentoonstelling toont een grote hoeveelheid bijzonder en zelfs uniek materiaal uit de collecties van de UBL. De tentoonstelling heeft zes thematische delen. Voor elk thema zijn bijzondere voorbeelden van verschillende soorten bronnen geselecteerd; gezamenlijk geven zij een beeld van de uiteenlopende perspectieven van de strijdende partijen. De tentoonstelling belicht zowel de Indonesische als de Nederlandse blik op de gebeurtenissen uit de jaren 1945-1949.
Interviews
Een bijzonder onderdeel van de tentoonstelling zijn (fragmenten uit) geluidsbanden met interviews met ooggetuigen. Hun verhalen brengen de oorlog dichtbij en geven een levendige indruk van de grote impact die die jaren op de betrokkenen hebben gehad. De interviews zijn te beluisteren maar zijn ook voorzien van transcripties.
Boek
Bij de tentoonstelling verschijnt een gelijknamig boek met alle teksten (in het Nederlands, Indonesisch en Engels) en alle afbeeldingen. Het boek is uitgegeven door de Leiden University Press (LUP) en via haar website te bestellen.
Samenwerking
De tentoonstelling is samengesteld door Sander van der Horst, Linde Lammers en Melle van Maanen. Zij werkten het afgelopen jaar onder leiding van Gert Oostindie, oud-directeur van het KITLV en emeritus hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit Leiden, aan de voorbereidingen en uiteindelijke samenstelling. Daarbij bestudeerden ze grote hoeveelheden documenten, foto’s en ander beeldmateriaal en beluisterden ze vele uren aan interviews. Het resultaat, de online tentoonstelling en het bijbehorende boek, doen recht aan het onderwerp met zijn vele perspectieven en aan het belang van de Leidse collecties.
Podcast
Gert Oostindie, voormalig directeur van het KITLV en emeritus hoogleraar aan de Universiteit Leiden was al eens te gast in de UBLpodcast om aan de hand van zeldzame en speciale objecten uit de Bijzondere Collecties van de UBL te vertellen over de bloedige dekolonisatie van Indonesië.
Beluister de podcast hier.